‘Mensen hebben geen zin meer om in het weekend zelf te klussen’

Pas om 08.00 uur beginnen met werken, en binnenshuis in plaats van „op een koude bouwplaats”? Je moet wel „een beetje handig” zijn en wat ervaring hebben met „kleine klusjes” – veel meer eisen stelt maatwerkbedrijf en -winkel Haverkamp Deventer niet aan een timmerman of -vrouw. Met zulke teksten probeert het bedrijf, gespecialiseerd in kasten, deuren en hang- en sluitwerk (‘beveiliging’), jonge mensen uit de bouw aan te trekken. Toch lukt het eigenaar Rowin Winkels (31) niet de vacature gevuld te krijgen, vertelt hij. Hij zit in zijn winkel, voor een muur die behangen is met sloten, deurklinken, brievenbussen en huisnummers.

Een nieuwe deur nodig? Dat kan het bedrijf nog wel regelen – als je nu bestelt nét voor Oud en Nieuw. In een hoek van de winkel staan een stuk of twintig deuren, op maat gemaakt en verpakt in plastic – klaar voor de timmerman die ze bij de mensen thuis afhangt.

Maar voordat dit gebeurt, zijn er zo een paar maanden voorbij. De wachttijd was in 2019, pre-corona, zo’n vier weken. Nu zijn het er twaalf tot zestien. Klanten krijgen er soms een „kort lontje” van, zegt Winkels.

Het komt niet alleen door het personeelstekort in de bouw; mensen doen steeds minder zelf. Een tijdje terug verkocht Winkels een elektronische deurbel. Of die ook gemonteerd kon worden, vroeg de klant. Het zijn maar twee schroefjes, zei Winkels. Ja, maar ik heb geen schroevendraaier thuis, antwoordde de klant.

Winkels: „We monteren het met plezier, maar het maakt wel dat we steeds meer mensen nodig hebben. En die kunnen we nou juist niet vinden.”

Spoedklus

Ook medewerker Jan Westerhuis (64), gespecialiseerd in beveiliging, merkt een „andere mentaliteit” bij klanten. „Mensen hebben geen zin meer om in het weekend zelf te klussen.” Een extra collega, zegt hij, zou „wel fijn zijn. Dan krijgen we misschien minder zeurende klanten.”

Normaliter werkt Jan in de winkel, achter de toonbank of in de werkplaats achterin. Nu wordt hij er vaker op uit gestuurd, om een slot te verwisselen of een spoedklus te doen. Hij vindt dat niet meer dan normaal, maar het kost hem soms wel „rustmomenten”. „Je doet het er gewoon bij. Als iemand zichzelf heeft buitengesloten, laat ik die niet staan.”

Veel werk, weinig mensen: Winkels ziet die trend al enkele jaren, en corona was er een katalysator van. Mensen ontvingen vakantiegeld, maar konden niet op vakantie. „Dus kochten ze maar een nieuwe kast.” Die trend zag de Koninklijke CBM ook, brancheorganisatie voor meubelindustrie en interieurbouw. Directeur Kees Hoogendijk: „In de Covid-periode zijn mensen meer gaan besteden aan klussen in huis.”

Een halfjaar geleden hield CBM een enquête onder leden, waaruit volgens Hoogendijk een duidelijke trend van personeelstekorten waarneembaar was. „Bedrijven nemen daardoor minder opdrachten aan.” In de enquête werden geen cijfers bijgehouden.

Winkels heeft nu vier timmerlieden in dienst (van de twaalf medewerkers in totaal), maar heeft er zeker twee extra nodig om de vraag te kunnen bijbenen. Nu vangt hij dat op met zzp’ers. „Die zijn veel duurder, en het maakt kwaliteitsborging lastiger. Je kent die mensen minder goed, weet niet altijd hoe ze werken. Het is weleens tegengevallen.”

Naast timmerlui voor de ‘buitendienst’, die klussen bij mensen thuis doen, heeft Winkels ook mensen voor de ‘binnendienst’, zoals Westerhuis. Zij doen de verkoop en fungeren als aanspreekpunt. „Maar steeds vaker moeten zij ook op pad, omdat er gewoon niemand anders is.” Dat betekent dat Winkels zelf achter de toonbank moet – zonder dat hij een relevante achtergrond in de bouw heeft. „De binnendienst is er ook voor kleine klusjes in de winkel. Als ik er sta en iemand heeft specialistisch advies nodig over een slot of er moet ergens aan gesleuteld worden, dan moet die klant wachten of later terugkomen.”

Improviseren

Ellen Vet (30) is zo iemand van de binnendienst die er sinds kort vaak op uit gaat. Zij zou in eerste instantie – ze werkt er pas vijf maanden – alleen ‘opnames’ doen van huizen waar kleine klusjes gedaan moeten worden of beveiliging moet komen. „Nu doe ik ook grotere dingen.”

Ze heeft zojuist een sleutelkluis geïnstalleerd, en stapt net weer het deurendoolhof in de winkel binnen. „De agenda zit steeds voller. Soms denk je van tevoren dat een week wel gaat meevallen, maar dat vult zich altijd vanzelf.”

Vaak genoeg heeft Vet winkeldienst, maar is ze de hele dag op pad. „Extreem leuk”, vindt ze dat. „Ik leer supersnel daardoor.” Maar soms is het lastig. „Dan kom ik bij een klus en denk ik: hoe ga ik dit nu doen?” Dan is het improviseren, of even een collega bellen om mee te denken. „Meestal lukt het wel, maar soms zou het fijn zijn als er een wat ervarener collega bij was.”

Als het écht niet alleen lukt, zegt Vet tegen de klant „niet het juiste gereedschap” bij zich te hebben voor deze klus. Dan komt ze later terug, mét het missende gereedschap: een collega.

Zo is het namelijk bedoeld – ook in de openstaande functie bij Haverkamp: een nieuweling krijgt intensieve begeleid van een ervaren collega en kan daardoor leren.

Maar in de praktijk pakt dat nu anders uit. Door het personeelstekort schiet de begeleiding van de lerende timmerman of -vrouw er soms bij in. En dat wreekt zich dan ook weer, want de beoogd begeleider krijgt het steeds drukker omdat hij minder uit handen kan geven. Klussen duren daarom soms nóg langer.

Ook dat tekort aan leerlingen is waarneembaar in de gehele branche, zegt Hoogendijk van branchevereniging CBM. „Eerder zagen we die niet in het lijstje van tekorten, nu is er duidelijk veel behoefte aan.”

Winkels heeft zijn openingstijden er al op aangepast. Eerst was de winkel van 09.00 tot 18.00 uur open, nu van 09.30 tot 17.00 uur. Ervoor en erna is er dan meer tijd voor klussen bij mensen thuis. Het helpt, een beetje. Maar niet genoeg. Sommige collega’s moeten er ook in het weekend nog op uit.

„Een van mijn timmermannen heeft de afgelopen twee weken van maandag tot en met zaterdag moeten werken”, vertelt Winkels. Soms is hij bang te veel van zijn personeel te vragen. „Iedereen probeert waar nodig te helpen. Maar je merkt dat zij, terecht, ook denken: in het weekend liever vrij dan werken.”

Oncollegiaal

Voor de werving probeert Winkels zijn vacature op te leuken. Jonge bouwvakkers beginnen vaak op een bouwplaats, vroeg, en doen veel sjouwwerk. „Dan kan in een winkel staan of klussen bij iemand thuis best aanlokkelijk zijn.” Genoeg is het niet, reacties blijven vooralsnog uit. Maar „agressiever” werven vindt hij lastig. „Ik ga geen mensen benaderen die al ergens anders werken. Dat voelt wel erg direct, en een beetje oncollegiaal.”

Bij de vacature staat geen salarisindicatie. „Omdat dat echt afhangt van de ervaring. Moeten we iemand nog opleiden, waardoor er in het begin altijd een collega meegaat, of kan iemand alles al?”

Zo dacht Winkels er tenminste altijd over. „Maar misschien moet ik er toch een indicatie bij zetten. Op die banensites van recruiters staat dat het de kans op reacties verhoogt… Ik heb er eigenlijk niet veel over nagedacht. Nu je het zegt: ik moet dat maar eens heroverwegen.”