Steeds meer steden ondernemen actie tegen flitsbezorgers, ‘hoe het nu gaat is bloedirritant’

Oké, ze voorzien in een behoefte. Maar verder zijn ze bij de gemeente Arnhem maar beperkt enthousiast over Gorillas en Flink, flitsbezorgdiensten die snel boodschappen aan de deur brengen. „De meerwaarde voor een leefbare en uitnodigende binnenstad is beperkt”, zegt een gemeentewoordvoerder over de diensten. „Of die is er überhaupt niet.”

Daarom is het tijd voor maatregelen. Nieuwe vestigingen van flitsbezorgdiensten zijn in Arnhem binnenkort alleen nog mogelijk als eerst een vergunning is aangevraagd. Dan kan het college van B en W afwegen of de flitsdienst „bijdraagt aan de kwaliteit van de binnenstad”.

Amsterdam en Rotterdam besloten deze maand al tot een acute stop op flitsbezorgers, bedrijven die per fietskoerier boodschappen aan huis brengen. In deze twee steden mogen de diensten komend jaar geen nieuwe magazijnen openen. Zulke minidistributiecentra zijn vaak gevestigd in winkelpanden waarvan de ruiten worden afgeplakt, waardoor ze de naam dark store dragen.

Flitsbezorgers als Getir, Flink, Gorillas en Zapp zijn in 29 Nederlandse gemeenten actief. Met uitzondering van Amsterdam en Rotterdam maakte NRC een rondgang langs al die gemeenten. Uit de 23 reacties die NRC ontving, bleek dat meer gemeenten maatregelen voorbereiden om de diensten te reguleren.

Klachten blijven komen

Het gaat om Den Haag, Groningen, Arnhem en Amstelveen, die zo willen voorkomen dat de vlugge opmars van de boodschappenbezorgers tot overlast leidt. Van de 23 gemeenten zeggen er 9 regelmatig klachten van omwonenden of ondernemers te ontvangen, vanwege onder meer geluidsoverlast, verkeersproblemen of fietsen die de stoep blokkeren.

Veel gemeenten worstelen met het fenomeen flitsbezorging, blijkt uit de rondgang. Ze zien dat er onder een deel van hun inwoners behoefte aan is, maar ervaren tegelijkertijd problemen met de uitvoering. De flitsbezorgers hebben zich doorgaans zonder voorafgaand overleg met de gemeente in panden in het centrum gevestigd.

Overlast is ook in Amstelveen, Arnhem, Groningen en Den Haag de belangrijkste reden om maatregelen voor te bereiden. „De klachten blijven komen”, zegt een woordvoerder van de gemeente Amstelveen. Die richten zich vooral op Getir, dat zich „midden in een woonwijk” heeft gevestigd. Over Flink, dat vanaf een industrieterrein bezorgt, zijn minder klachten. „We bereiden besluitvorming voor die de huidige mogelijkheden van dark stores beperken.”

Ook Groningen en Den Haag willen via nieuwe regelgeving de bezorgers kunnen weren uit het centrum van de stad.

Lees ook ‘Met elke flitsbestelling maak je je leven jachtiger’

Elke maand nieuwe steden

Flitsbezorgen is een relatief nieuw fenomeen. Het Duitse Gorillas was eind 2020 de eerste supersnelle bezorger die zich in Nederland vestigde, net buiten het centrum van Amsterdam. Sindsdien zijn er drie van die snelgroeiende bedrijven bijgekomen: het Turkse Getir, het Britse Zapp en het Duitse Flink. De groei gaat rap: vrijwel elke maand breiden de diensten uit naar nieuwe steden.

Vooral jongeren tussen 18 en 34 maken veel gebruik van flitsbezorgdiensten, concludeerde marktonderzoeker GfK vorige week na een rondvraag. Van de krap 46.000 ondervraagden liet 2,8 procent weten het afgelopen kwartaal bij een flitsbezorger te hebben besteld. Dat is twee keer zo veel als een halfjaar geleden.

Nergens groeien de flitsboodschappenbezorgers zo hard als in Amsterdam en Rotterdam. Dat zijn ook de enige steden waar alle vier de grote bedrijven actief zijn. Amper een jaar na de komst van Gorillas zijn in Amsterdam volgens de gemeente 31 ‘dark stores’ gevestigd. Rotterdam kent inmiddels 13 van die minimagazijnen.

Door nu stevig in te grijpen hoopt Amsterdam te voorkomen dat de snelle groei van zulke magazijnen „uit de hand loopt”, zei wethouder Marieke van Doorninck (Ruimtelijke Ontwikkeling, GroenLinks) in een toelichting op het tijdelijke verbod. Ook Rotterdam wil nu eerst „orde op zaken” stellen, liet wethouder Roos Vermeij (Economie, PvdA) eerder weten. „Met flitsbezorging op zich is niets mis, maar hoe het nu in de praktijk gaat, is bloedirritant.”

Geen dolle boel

Amsterdam en Rotterdam kiezen daarmee een rigoureuzer pad dan de andere gemeenten. De twee besloten ook tot een geheime stemming in de gemeenteraad over de tijdelijke stop, om te voorkomen dat flitsbezorgers nog snel nieuwe huurcontracten zouden afsluiten. Andere gemeenten die werken aan beleid op dit gebied, voelen niets voor een voorlopig verbod. De enige gemeente die aangeeft dit te overwegen is Almere, als bij nadere studie van de bestemmingsplannen blijkt dat flitsbezorgers zich zonder problemen in een winkelpand kunnen vestigen.

Het betekent niet dat de andere gemeenten geen haast maken. Den Haag wil nog dit voorjaar met regels komen. In Groningen zal het nieuwe beleid binnen een halfjaar klaar zijn, beloofde wethouder Berndt Benjamins (Economie, D66) de gemeenteraad onlangs. De maatregelen zijn volgens Benjamins niet alleen gericht op flitsbezorgers, maar op alle bezorgbedrijven die tijdens de pandemie steeds meer boodschappen, pakketten en maaltijden aan huis zijn gaan bezorgen.

Overigens zijn er ook gemeenten die geen last zeggen te hebben van flitsbezorgers, al komt dat vooral doordat ze het nieuwe fenomeen nog onderzoeken of de diensten nog weinig voet aan de grond hebben gekregen. Zoals in het Gelderse Ede, waar flitsbezorgen onder de bewoners nog niet is doorgebroken. „Het is nog geen dolle boel qua flitsbezorgers in Ede. We tellen momenteel één bedrijf (Flink), met één winkel”, laat een woordvoerder van de gemeente weten. „We volgen de ontwikkelingen.”